Stress, eenzaamheid en je immuunsysteem.

De manier waarop ons gezondheidsstelsel werkt en de ontwikkelingen die we daar de afgelopen 100 jaar hebben gemaakt, hebben er voor gezorgd dat we de meest de meest brilliante hersen operaties kunnen uitvoeren, hele organen kunnen transplanteren maar ook bovenal voor ieder kwaaltje een medicijn hebben. Het jammere van dit stelsel is dat hierbij weinig aandacht ligt bij de onderliggende oorzaken van deze ziekten en gezondheid dus niet altijd bij de bron wordt aangepakt. Jammer want ons oer hollandse gezegde, leert ons toch;

“Voorkomen is beter dan genezen“

De huidige gezondheidscrisis heeft laten zien dat niet iedereen hetzelfde reageert op het virus. Soms ligt dat aan de mate van virale infectie, vaak ook aan de leeftijd van de persoon, of aan onderliggende gediagnosticeerde ziekten. Maar ook als we naar de groep kijken die hier buiten valt, zien we enorme verschillen. Sommige komen er vanaf met een kuchje voor een paar dagen, andere worden wel degelijk ernstig ziek, hebben kans op longschade en zijn na infectie vaak nog weken moe en dan is er ook nog eens een hele grote groep die helemaal geen symptomen vertoond.

En hoewel er meerdere factoren zijn die hier invloed op hebben, wil ik vandaag toch een onderwerp aan de kaart brengen dat naar mijn mening te weinig aandacht krijgt. Een onderwerp dat niet onbelangrijk is gezien de huidige gespannen situatie, de bangmakende berichten die we dagelijks lezen, de zorgen die we hebben of we onze baan kunnen houden, onze zaak overeind blijft of hoe we thuiszittende kinderen scholen naast een fulltime baan. Maar zeker ook gezien onze verminderde sociale contacten en het gevoel van eenzaamheid. Al deze factoren zorgen namelijk voor een ding; STRESS.

Stress

Fysieke of mentale stress gereguleerd in ons autonome zenuwstelsel. Ons autonome zenuwstelsel reguleert allerlei systemen in ons lichaam waar we verder niet bewust bij na hoeven te denken, denk hierbij aan je hartslag, spijsvertering, ademhalen dus ook ons immuunsysteem! Kan jij je nog de laatste keer herinneren dat je een bende bacteriën te lijf bent gegaan? Nee dus.. Dat doet jouw autonome zenuwstelsel helemaal zelf voor jou wanneer er een infectie optreed OF wanneer je lichaam denkt dat er een infectie op gaat treden…

Dat werkt namelijk zo, ons lichaam is geëvolueerd in een tijd waarbij er constant gevaar op de loer lag. Tijgers, slangen, vijandelijke stammen, noem het maar op. Om dit allemaal te overleven moesten we wanneer nodig snel kunnen vluchten of vechten. We noemen de reactie die we voelen bij een dreigend gevaar dan ook wel het “fight or flight” response. Mocht je onverhoopt toch in de klauwen van zo’n tijger terecht komen dan was je lichaam slim genoeg om je immuunsysteem alvast aan het werk te zetten om eventuele infecties te voorkomen.

Chronische stress

Nou mooi zou je kunnen denken, mijn immuunsysteem is al aan het werk voordat ik een virale infectie oploopt. Het probleem is echter dat dit systeem is gemaakt om je te beschermen bij acuut gevaar en zodra het gevaar geweken is zou je lichaam naar zijn normale staat terug moeten keren. Studies laten zien dat bij lange termijn stress, het immuunsysteem onderdrukt wordt en de kans op virale infecties toeneemt.  Een studie uit 2002 door Lyanne McGuire, PhD, van de John Hopkins School of Medicine met Kiecolt-Glaser en Glaser(1), meldde bijvoorbeeld dat zelfs chronische, subklinische milde depressie het immuunsysteem van een oudere persoon kan onderdrukken. De deelnemers aan het onderzoek waren begin 70 en zorgden voor iemand met de ziekte van Alzheimer. Degenen met chronische milde depressie hadden zwakkere lymfocyt-T-celreacties op twee mitogenen, die modelleerden hoe het lichaam reageert op virussen en bacteriën. De immuunrespons was zelfs 18 maanden later afgenomen en de immuniteit nam af met de leeftijd. 

In lijn met de meta-analyse van 2004, bleek dat de belangrijkste immuunfactor de duur van de depressie was, niet de ernst. En in het geval van de oudere zorgverleners betekenen hun depressie en leeftijd een dubbele klap voor immuniteit.

De onderzoekers merkten op dat een gebrek aan sociale steun in het onderzoek is gerapporteerd als een risicofactor voor depressie, een inzicht dat werd versterkt in een onderzoek uit 2005 onder studenten. Gezondheidspsychologen Sarah Pressman, PhD, Sheldon Cohen, PhD, en collega-onderzoekers van het Carnegie Mellon University Laboratory for the Study of Stress, Immunity and Disease, ontdekten dat sociaal isolement en gevoelens van eenzaamheid elk onafhankelijk de immuniteit van eerstejaarsstudenten verzwakte.

Conclusie

De huidige gezondheidscrisis legt een probleem bloot dat al langer speelt. Stress en andere levensstijl factoren hebben een directe impact op onze gezondheid. Hoewel ik niet de claim wil maken dat de kuur erger is als de kwaal, geloof ik toch dat de stress en eenzaamheid die de maatregelen met zich meebrengen een onderbelicht onderdeel zijn van het huidige beleid. Levensstijl interventies die zowel de mentale als fysieke gezondheid beïnvloeden zouden daarom een integraal onderdeel moeten vormen van het pad dat ons uit deze crisis zal leiden. 

1. https://www.researchgate.net/publication/340445838_Psychological_Stress_and_Immune_system
2. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15898866/